Zonguldak

126 yaşındaki Zonguldak Limanı'nda tadilat var

  Zonguldak Liman mendireği 126 yıl sonra yeniden onarıldı. Ereğli Şirketi Osmaniyesi (Societe d’Heraclee Osmanlı A.Ş.) tarafından 1896 yılında yapılan ilk liman mendireği günümüze kadar gelmeyi başardı.

Abone Ol

Bu liman, birçok kez onarılıp ilave tesisiler yapılarak 1950’lere kadar kullanıldı. Özellikle 100 yılı aşkın süredir kömür nakliyesinde kullanılan Limanın mendireği Karedenizin hırçın dalgaları karşısında yorgun düştü. Mendireği taş duvarında yarılmalar ve  kırılmalar meydana gelince Türkiye Taşkömürü Kurumu Genel Müdürlüğü limanda tadilat kararı aldı.
Limanın dokusuna uygun renkteki taşlarla mendirek duvarındaki yarılmaları onaran taş ustaları, mendireği destekleyen küp taşları yine aynı yapıdaki tonlarca taşla dolgu yaparak destekledi. Çalışmaların bayram sonrası bitirilmesi planlanıyor.


Bir mendireğin koruduğu yükleme iskelesinden oluşan mevcut limanda barınma sorunu olup, fırtına esnasında limanda gemilerin yüklenmesi olanaksız duruma gelmekteydi. 
Liman ve yükleme tesisi gereksinimi karşılayacak durumda değildi. Bu nedenle, taşıma kapasitesi üretim artışının önünde engeldi. Bu engelin çözümü için limanın ve tesislerin genişletilmesi gerekiyordu.

Zonguldak Limanının ulaşım yollarını ve yükleme tesislerini kapsayan “Seri Kömür Yükleme Limanı” olarak yapımına karar verildi. İstenen projeyi yapmak üzere teklif veren firmaların verdiği fiyatlar 15.01.1947 tarihinde toplanan bakanlıklar arası komisyonda incelenerek firmalardan proje istenmesine karar verildi.

Bakanlıklar arası komisyona sunmak üzere, ihtisas kuruluşu olarak projelerin fizibiliteleri “Frederic Snare” adlı Amerikan müşavir firma tarafından yapıldı. Uzun çalışmalar sonucu olarak Konınkılıjke Nederlandsche Maatschappıj Voor Havenwerken N.V. ( Hollanda Kraliyet Liman İnşaat Şirketi ) koşulları en uygun teklif olarak kabul edildi. 11.03.1949 tarihinde başlayan ihale görüşmeleri sonucunda, 24.06.1949 tarihinde mevcut limanın genişletilmesi demiryolu bağlantısı ve kömür yükleme tesisleri yapımı mukavelesi imzalandı.

Zonguldak’a Limanı yapımı öncesindeki yıllarda, her işletmenin kendi lavuarı bulunuyordu. Bu lavuarların da satış sektörüne uygun zenginleştirme için yenilenmesi gerekiyordu. Çaydamar, Üzülmez ve Kozlu’ya yeni lavuarın yapılması ve uygun yerin belirleyecek bir komisyon kuruldu. Bu tarihlerde Zonguldak limanının yeri belirlenmiş, fakat ihalesine henüz başlanmamıştı.

Komisyon 12 Mayıs 1947 tarihli raporunda: “üç ayrı lavuar yerine üç üniteli tek bir lavuarın yeni liman sahası içinde yapılmasının” ekonomik ve yararlı olacağı görüşünü belirtti. Bu saha Ereğli Şirketinden satın alınan yerler arasındaydı. EKİ’ye ait olan bu alan üzerinde Ereğli Şirketinden kalma Zonguldak Lavuarı bulunuyordu. Raporda: “önerilen yeni Zonguldak Lavuarı ve ihale aşamasındaki Zonguldak Limanının birlikte bitirilecek şekilde planlanması” önerildi.

EKİ Amenajman Programı, yeraltı ve yerüstündeki tesislerin yenilenmesi, faaliyetlerinin düzenlenmesini ve üretim artışını amaçlıyordu. Bu büyük yatırım Projesi, 1948 tarihlinde ‘Marshall Planı’ çerçevesinde sağlanan dış parasal kaynakla uygulamaya kondu. 3 milyon ton kömürün Zonguldak limanından denizyolu ile sevk edilmesi gerektiği belirtiliyordu. Bu proje kapsamında, yeraltı yatırımlarının yanı sıra yerüstünde Zonguldak Limanı ve seri yükleme tesisleri, Zonguldak ve Çatalağzı lavuarları ile bu tesislerin demiryolu bağlantıları yapılacaktı. Liman ve yükleme tesislerinin yapımı Ağustos 1953’ de bitirildi.

1950 yılında, Zonguldak limanının yapımı devam ederken, yükleme ve depolama tesislerinin yapımı için, EKİ Etüt-Tesis Müdürlüğü tarafından hazırlanan proje Kömür Rıhtımı, Direk Rıhtımı ve Kargo Rıhtımı bölümlerinden oluşturulmuştu.

Bu tesisatın şartnameleri E.K.İ. Etüd-Tesis Müdürlüğü tarafından hazırlanmış ve Almanya’ nın Mühlen Industri A.G. (MİAG) firmasının teklifi uygun görülmüş ve satın alma mukavelesi de 20 Ekim 1950 de tarafınca imzalanmıştı. Tesisler 1954 yılında faaliyete geçmiş olup Zonguldak Limanı modern kömür yükleme ve stok tesisine kavuşmuştu. Liman inşaatı kapsamında Acılık deresinin, Kargo rıhtımı doğrultusunda beton kanal içine alınması işi de vardır. 
Bu rıhtımların yapımı sürerken Çatalağzı ve Zonguldak lavuarlarına ait tesisler, 1950 yılının Ekim ayında İngiliz (Simon Carves) firmasına ihale edildi. 1956’da Çatalağzı lavuarı tamamlandı. Daha sonra da 250’şer ton/saat üç kısımdan oluşan Zonguldak Lavuarı yıkama ünitesi, şist bandı ve flatasyon yapıldı. 6 Ağustos 1957’de yeni Zonguldak lavuarı ve yeni Yükleme tesisleri işletmeye açıldı. 
Zonguldak deresinin ıslahından ve demiryolu bağlantılarının da kurulmasından sonra, kesintisiz şehir trafiğini ve kesintisiz kömür naklini sağlamak üzere şehrin iki yakasını birbirine bağlayan, İnönü (Fevkani) Köprüsü yapılmasıyla yatırımlar tamamlandı. 
Lavuarların ve demiryolu, denizyolu ve karayolu ulaştırma sistemlerinin tamamlanmasından önce de, sonra da Türkiye’nin giderek artan taşkömürü ihtiyacının önemli bir bölümü yine Zonguldak Kömür Havzasından karşılandı.

Şehrin gelişimi açısından Lavuar ve yükleme tesislerinin ortasından (tesisleri ikiye bölerek) İstanbul yolunun geçmesi kaçınılmaz oldu. 
Direk Rıhtımı, kullanılmadığı gerekçesi ile 21.11.1996 tarihinden itibaren ‘Gümrük Sahası’ ve TIR’lar için otopark olarak tahsis edildi ve ‘Ro-Ro Taşımacılığı’ seferleri başlatıldı.

Kargo Rıhtımını, 199,6 m. uzatılarak Ereğli ile Zonguldak limanları arasında, yükleme boşaltma yapılmadan tren ferisi ile taşımacılık sağlandı. 16.08.2004 tarihinde Erdemir – TTK – TCDD arasında yapılan protokol gereği, Zonguldak Limanına uzanan 1100 m. demiryolu hattı yenilendi. Tren ferisi, 18.11.2004 tarihinde sefere başlandı. Proje ile Erdemir ulusal demiryolu şebekesine (Zonguldak trafiğini keserek) bağlanması sağlandı.

2006’da yıkama maliyetini düşürmek amacıyla Üzülmez ve Kozlu’ya iki ayrı lavuar özel sektör tarafından yapıldı. Hizmet alımı yolu ile tüvenan kömürün yıkatılmasına, daha sonra da Zonguldak Lavuarının yıkımına başlandı. 
Liman sahası içindeki flitrasyon tesislerinin yıkılması sonucu ortaya çıkan alanın bir bölümü Kardemir’e tahsis edildi. 50.000 m2 lik alan betonlanarak bir bölümü “Tır Parkı“ olarak ayrıldı.