Yola çıkınca Zonguldak’tan, kimi zaman bir boşluk belirir içinizde. Sonra, Karadeniz ufuklarında akşamları oluşan muhteşem gurup vakti doldurur gözlerinizi. Martıların çığlık çığlığa uçuştuğu liman maviliği sarar düşlerinizi. Dalgalar üzerinde oynaşan kızıl-sarı ışıklar yaralarınıza merhem gibidir. Dostlarla söyleşilerin yoğunlaştığı yollar, mekanlar, her köşede yüze gülen anılar.. Hepsi bir bir içinizde açılan boşluktaki yerlerini alırlar. Anlıyacağınız ardınızda bırakıp gidemezsiniz Zonguldak’ı. Düşer yola sizinle. Her yere gelir beyninizdeki küçük odacıklara kurulmuş olarak. Diyar-ı gurbette yanınızdan geçen 67 plakalı otolara bakışlarınızı da hatırlayınız.
“Bırak yakamı ey Zonguldak” deseniz de sarmaşığın sarması gibi ağacı, bırakmaz sizi anılar. Belki de o şarkıda denildiği gibi “Seni uzaktan sevmek..” diye bir teselli uydurursunuz kendinize. Zaman size söylenir “Bırak şu sevdayı!” diye. Siz zamana direnirsiniz “Unutmak mümkün değil..” şarkısının ezgilerine sarılarak..
*****
Yaşadığı kenti ne kadar tanır insan? Neresiyle tanır? Nesiyle tanır? Zonguldak’ta yaşayanlar, kimi zaman bu kentte yaşamanın hazzıyla, keyifle seyrederdik Zonguldak’ı da görebiliyor muyduk Zonguldak’ı duygusal sislerin ardında..
Zonguldak sadece “Emeğin başkenti” nitelemesi midir? Zonguldak, her defasında yeniden hayran olunan görsel bir güzellik midir? Zonguldak, Turgut Etingü’nün, Muzaffer Tayyip’e yazdığı dizelerde dediği gibi, “Sen ve ben / Her gün 844 adımlık yolda / Tüketmekteyiz ömrümüzü”../ dediği “Gazipaşa Caddesi”nden ibaret midir?
“Emek kenti” deyince yüzü kömür karasına boyanmış işçi, kazma-kürek geliverir hemen akla. Sonra binlerce büyük adım gelir şimdi efsane olan.. Ardından maden ocakları, grizular, göçükler, ağıtlar, al bayraklı tabutlar.. Tablonun öbür yüzünde yıkık ana-babalar, gözleri yaşlı genç gelinler, boynu bükük yetimler..
Karadeniz’in mavi rengin türlü tonlarını kattığı, yüce ormanların yeşilliklerle bezeli bir doğa verdiği, göklerinde güneşin renk ve ışık cümbüşü içinde gezindiği bir kentte içiçe iki ayrı, iki başka yaşam..
Bir yanı hayat, bir yanı memat..
Yaşanılan ve düşlerde yaşatılan Zonguldak..
*****
“Zonguldak” ve “sevmek” sözcükleri yan yana geldiğinde neler düşünür, düşler insan. Bir kenti sevmenin yolu yordamı, ölçüsü nedir? Nasıl sever yaşadığı kenti insan? Yoksa “içdünya” denilen yalnızlık çukurunda feri gitmiş anıların sığınağı olduğu için mi sever kentini..
Kendini hemen ele vermeyen bir kenti sevmek, kolay olmamalı öyle. Sevmek bir duygu, ama olmazsa olmuyor. Geleceğe dönük bilinçli bir ilgiyi de beklemiyor mu Zonguldak? Bu soruyu bir çok kez sormalı mıyız kendimize..
Neresinden baksan insanı etkileyen muhteşem bir doğal güzellik. Tepelere yükselen evler, merdivenler. Toprak altında katlar, galeriler. Her galerinin diplerinde, gün ışığına çıkmamış nice bilinmeyenler..
İki katlı bir kent..
Alttaki ve yukarıdaki Zonguldak..
*****
Zonguldak’ı tanıma, sevme çabası şiirlere, yazılara dönüştü süreç içinde. Romanlara, öykülere dönüştü. Fotoğrafa, resimlere, karikatüre, el sanatlarına, tiyatroya, kısa ve uzun belgesel filmlere, koca koca araştırma kitaplarına dönüştü. Bu “kod adı Zonguldak olan bir sevda”dır ki yaşamlara, şiirlere, kitaplara sığmaz. İnsanları yıllar süren uğraşlara yönelten bir ağır sevda..
Ustalarımız hem kendileriyle, hem yapıtlarıyla tacı oldular başımızın. Zonguldak’ın, ülkemizin onur tablosunda altın birer yıldız oldular. Özellikle son 20-25 yıldır da epey bir yol alındı sanat-edebiyat alanında. Ustaların ardından gelenler ise yaşadıkları kentten izler taşıyan yapıtlar sundular topluma. Kazanılan kimi edebiyat-sanat ödülleri gurur verdi kentimize, yüreklerimizi ak etti. Her yıl daha bir çoğalıyor Zonguldak emekçileri. Nasıl denk geliyorsa işçi sayısı azalırken sanata emek verenlerin sayısı artıyor.
Yazar-çizer sayısının çoğalması sevindiricidir kuşkusuz. Her yeni bakışın görebileceği bir Zonguldak gerçeği, güzelliği yansıtılır mutlaka dizelere, kitaplara, renklere. İçimizden ikisi de çoğalsa daha iyi olmaz mı dileği geçer belki, ama...
*****
“Bir kenti sevmek” deyince hoş duygular dolanır insanın içinde. “Bir tatlı huzur” almışçasına rahatlarsınız Zonguldak’tan. Düş dünyanızı kucaklayan yollar, sokaklar, evler; çok kez sisli, yağmurlu baharlar, denizden bir esinti beklenen yaz günleri, sonbaharın renk cümbüşü, kışın kenti örten karların kara yaşamla zıtlığını yansıtan görüntüsü bir bir açılır önünüzde. Kimi zaman “yaşanmaz bu kentte” dersiniz, isyanlarınız öfkeye de dönüşür ama, yaşarsınız gül gibi..
Ya anılarınız.. Sevdalarınız.. Yolunuz düştüğünde hala o penceredeki gülümsemeyi ararsınız tül perdeli camların ardında. Birlikte yürüdüğünüz yollar, çıktığınız merdivenler.. Belki rüzgarlara karışmıştır verdiğiniz o karanfil.. Belki bir an, yorgun bir kuşun ağır kanatlarını çırpma isteğini duyar gibi olursunuz içinizde.. Duygularınızın sesine kulak verirsiniz de sonra, gülümsersiniz acemi aşklarınıza..
*****
Eski Belediye Başkanımız Hüseyin Öztek, "Bu şehre her sabah yeniden âşık olarak doğarım” demiş, sevdalı olduğu ve hayranlık duyduğu, yaşadığı kentin özelliklerinin bilinciyle. Kentine hizmet için önce sevgiyle bağlı olunması gerektiğinin de altını çizmiş yıllar önce..
Öztek, bir teknik adam, mühendis. Atletizmde Türkiye ve Balkan şampiyonu. Ama tam bir centilmen. Kentinin bir sporcusunun ölümünde ince duyarlılıklarla örülü bir yazı kaleme alacak kadar da duygulu, dosta vefalı bir başkan.. Yenilerde de bu özellikleri aramalı mıyız?..
*****
“Aziz Zonguldak” deriz kentimize içimizde yücelterek, çoğaltarak. “aziz” sözcüğü: değerli, ulu, erişilmez, güçlü, yüce, onurlu, yüceltilmiş sevgi, saygı anlamlarını içerir genel olarak. Sanırım Zonguldak için “aziz” nitelemesini ilk kez Rüştü Onur yapmıştı “Nostalji” şiirinde; “Sen aziz şehrim / Ellerim, gözlerim kadar benimsin” diyerek. Kentini, kendisinin bir parçasıymış gibi gördüğünü, kentle bütünleştiğini duyumsayarak..
İrfan Yalçın ise “Ey Zonguldak, ey hüzün dolu kent, o koca ayaklarınla çıtır çıtır ezmiş de olsan çocukluğumu, seviyorum seni yine de.” diye seslenir bir zamanlar yaşadığı kente. “Zonguldak İçin” şiirinde ise, Zonguldak’ın emek ve emekçi işlevinin yanında, hüzünlü, isyankar, içini kanatan çığlıklarla seslendiği, her köşedeki anılarına sığındığı bir kenttir Zonguldak.
*****
Kod adı Zonguldak olan bir sevdadır, ağır bir aşktır Zonguldak..
Yaşadıkça, yazdıkça, düşledikçe büyüyen bir sevdadır Zonguldak.. (12.10.2013)