Belkıs TEMREN
(149 sayfa)
T. C. KÜLTÜR BAKANLIĞI
DEMOKRASİ KLASİKLERİ-1995
Yazar, sosyal antropoloji uzmanıdır. Bu kitap bir alan çalışmasıdır. Kitap hazırlanırken demokrasi, din, bilim, tasavvuf konularına iyi çalışılmıştır. Araştırma, inceleme sonuçları sıkmadan anlatılmıştır.
Okuyucu, yıllar içinde edindiği bilgileri okurken yeniden canlandırmaktadır. Demokrasinin olmazsa olmazları ulusal kültürle pekiştirilmiştir. Zaten yazarın amacı da Mevlana'nın, Hacı Bektaş Veli'nin, Yunus'un görüşleriyle dünya barışında ve demokrasi paydasında yer alabilmeleri isteğidir.
Kaynakçası çok zengin (12 sayfa) olan bu kitaptan, altını çizdiğim cümleleri - yazıp- paylaşıyorum:
1. Demokrasinin ortak değerleri özgürlük, eşitlik ve uzlaşmadır. (s. 2)
2. Demokratik yaşayışın gerektirdiği davranışları göstermeyen insanlarla kurulmak istenen demokrasi aksar... (s. 6)
3. ... Atinalılar "köle emeğiyle" geçinmektedirler ve kendilerine ayıracak yeterince boş zamanları kalmaktadır. Bu zamanın çoğunu ise siyasal nutuklara, sanata ve felsefeye ayırmaktadırlar. İlk kez demokrasinin tanımını düşünen Kleistenes başta olmak üzere Atina'nın tüm düşünürleri köleliği doğal bir yapı olarak benimsemişler. (s. 11)
4. Aristo, yönetenlerin sadece servet sahibi kitleden oluştuğu sürece toplumda bu kitle ister azınlık oluştursun, ister çoğunluk oluştursun mevcut sistemin demokrasi olamayacağını, o çağlarda sezinlemiş görünüyor demiştik. (s. 14)
5. ... demokratik ortamdaki ses, halkın sesi mi olacak, yoksa, halkın çoğunluğunun sesi mi olacaktır? Daha iyi demokrasi arayışında arzulanan sonuçta duyulan sesin halkın sesi olabilmesidir.
(s. 15)
6. Adımız miskindir bizim/Düşmanımız kindir bizim/Biz kimseye kin tutmazız/Kamu alem birdir bize/ Yunus Emre (s. 73)
7. En yüce erdem ise, ölçülü olmaktır. (s. 77)
8. Bir toplumda özgürlük, eşitlik ve uzlaşma prensipleri yerleşmiş ve işler durumda ise, o toplumdaki düzenin adına ne dersek diyelim, oradaki sistem, demokratik bir sistemdir. (s. 97)
9. Varlığının bilincine varan insan, özgür insandır. (s. 98)
10. Düşünmeden hiçbir bilgi üretilemez. Düşünmeden üretilen bilgi emanet bilgidir. (s. 99)
11. Düşünmeyi bilen insan, dinlemeyi de öğrenir. Düşünemeyenin, anlayışlı olması beklenemez. (s. 100)
12. Düşüncemizi anlatım özgürlüğümüzü, yıkıcı olarak anlatmak yerine, yapıcı olarak kullanarak aynı şeyleri ifade edebiliriz. (s. 101)
13. "Bir insanı tanımadan saymak olanaksızdır." Erich Fromm (s. 119)
