TTK’nın (Türkiye Taş Kömürleri Kurumu) yüksek zararları sonrası (yıllık 450 milyon lira) alınan daralma kararı sonucu (yüzölçümü, işçi sayısı ve idareci) gerçekleştirilen önlemlerden biri de, kömür yıkatma işindeki maliyeti düşürmekti.
Konumuz, lavuarların tarihçesi, çeşitleri ve yöreye katkıları değil.
Üzülmez’de yapılan ve yapılacak olan lavuar ile bu lavuarların çevreye etkileri, TTK’ya maliyetleri ve kurumun olaylar karşısındaki duruşu.
Kurum (TTK) merkezdeki lavuarları devre dışı bırakıp, ihale (hizmet alımı) yoluyla kömür yıkatma kararı aldı. (2004 tarih, 255 sayılı yazı)
(9.2.2005) Tarihinde ihaleye çıkıldı.
İhaleyi kazanan Park Teknik ile tüvanan kömür yıkamak üzere, birim fiyatı 2.45 $/ton üzerinden sözleşme imzalandı (28.03.2005).
Ancak kurdaki oynaklık nedeniyle yüklenici firma zarar etti.
28.07.2010 tarihinde ikinci ihaleye çıkıldı. Bu kez ihale dolar değil, TL bazında yapıldı. İhaleye katılan yabancı firma teklif vermedi.
Kozlu ve Üzülmez için açılan ihaleye katılan iş ortaklığı firması (Karbomet + Yertaş) ton başına 4.54 TL fiyat verdi. 4.21 ile kazanan firmaya itiraz etti. İtirazlar ve mahkeme nedeniyle süreç uzadı.
TTK doğrudan temin yoluyla Park Teknik ile 4.90 lira/ton üzerinden bir yıllık sözleşme imzaladı (4. 4. 2011).
KİK (Kamu İhale Kurumu) ihaleyi iptal etti. Olay mahkemelik oldu.
Bu arada yine süre doldu. Yüklenici firma (Park Teknik) ile yine doğrudan temin yolu ile kömür alma anlaşması (5.73 TL/ton) yapıldı.(4.4.2012)
İki yıl geçtikten sonra, ihale (Karbomet + Yertaş) ortaklığına verildi.
Karbomet + Yertaş ortaklığı, TTK ile protokol imzaladı. Sözleşme süresince, Park Teknik lavuarında kömür yıkattırılacaktı. Ancak, Park Teknik, bunu kabul etmedi.
Park Teknik ‘Üzülmez ve Kozlu lavuarlarını birlikte alırsanız devrederim’ dedi.
İhaleyi alan firma kabul etti.
Bu kez de, alelacele iki sorun çıktı ortaya!
1) Park Teknik 2. ihale de kurumun öne sürdüğü ‘gerekli yeni mekanik sistemler eklenecek’ şartını, lavuar alanında istemedi.
2) Kurumun (TTK), devir halinde 60 günlük deneme süresi içinde, iş ortaklığı firmasının ‘kömürü YIKAYAMAMASI (!)’ şüphesi belirdi.
Taraflardan ‘iş ortaklığı’ firması ‘tahmini sorun’u sanal olarak niteliyor. Kurum ise ‘ihale yasası yaptırımlarını’ işaret ediyor.
Dolayısıyla anlaşma olmadı.
Başa dönüldü. Kurum, yeni lavuar alanı (Eski Demir Anbarları yerini ) gösterdi.
Gösterilen yer Eski Genel Müdür Rıfat Dağdelen zamanı, Zonguldak Belediyesi’ne ‘terminal alanı’ şartıyla verilen yerdi.
Zonguldak Belediyesi bu yerde imar tadilatı yaparak ‘hizmet alanı’ olarak değiştirdi.
Bedel ödenip istimlâk edilmediği için, TTK müdahil oldu.
Yeni Lavuar alanına, demiryolu için ray çekme çalışmasına başladı. Belediye duruma el koyup, durdurdu.
Kurum, hem İdare Mahkemesi’ne hem de bakanlığa başvurdu. Bakanlık buranın yeni lavuar alanı olarak imarını düzeltti.(19.12.2012 tarih ve 19341 tarihli yazı)
Ancak, TTK açık ihale sonucu sözleşme yaptığı yüklenici firmaya (Karbomet + Yertaş) yer teslimi yapamadığı için, Park Teknik ile yeniden 18 aylık doğrudan temin yolu ile (6.95 Tl/ton) üzerinden kömür yıkattırılması için anlaştı (3.10.2014).
Bu anlaşmaya, “Kurum istediği zaman sözleşmeyi sona erdirme yetkisine sahiptir” hükmü eklendi.
İşleyen bu süreç sonunda kurum, yüklenici firmaya montaj çalışması için ek süre verdi. (20.5.2013)
Bölge de ikinci lavuar montajı yapılabilir mi, bilinmez.
Ancak görülen, kurumun bu süreçte, bu rakamlarla maddi zarara uğraması yönündedir.
Konu ile ilgili akla takılan sorular şöyle.
1. İş ortaklığı firması (Karbomet + Yertaş) ihaleyi kazanıp, gösterilen yer nizalı çıkınca, ilk yüklenici firma ile (Park Teknik) anlaşmasına rağmen, neden anlaşma olmadı.
2. Park Teknik’le doğrudan temin yoluyla hizmet alımı yapılırken, fiyatların sürekli artış (%30 civarında) göstermesi ve (Nisan 2013’ten geçerli) 6.95Tl/ton bedelli yıkatmanın sebebi nedir? İhale İş Ortaklığı firmasına verilse, kömür 4.54 TL/Ton üzerinden yıkanmayacak mıydı?
3. Buna göre: 6.95 Tl/ton - 4.54 Tl/ton arasındaki fiyat farkı 2.41 Tl/ton’dur. Aylık yıkama miktarı 45 bin ton olduğu var sayılırsa, aylık fazla ödeme (kamu zararı) 45 bin x 2.41= 108.450 ton/ay’dır.
4. Mevcut lavuar da, iş ortaklığı şirketine yetki verildiğinde, TTK yeni alana Demiryolu yapma (yaklaşık 2 milyon lira) ve kantar koyma (yaklaşık 500 bin lira) külfetinden kurtulacaktı.
5. Mahalleli ve çevre, ikinci lavuar şikâyeti yapmayacaktı.
6. Orta da maddi ve manevi bunca sorun varken, iki kurumun (TTK ve Park Teknik) yöneticiliğini yapan Mustafa Kıraç ile şimdiki TTK yöneticileri, nasıl oluyor da, bu sorunu kamu yararına çözemediler?
Olay, 629 adımlık şehir yorumuyla konuşuluyor.
Sonuç: Bekleyelim, görelim.