Aslında 4 vardiya çalışma sistemine geçilmesini ta ocak mühendisliği yaptığım yıllardan beri savunuyorum. Sonraki yıllarda, gerek müessese müdürlüğü gerekse genel müdür yardımcılığı yaptığım sıralarda da bu konuyu sık sık gündeme getirdim. Kurum'u ve devleti yönetenlerden kime anlattımsa hepsi bana hak verdiler. Hatta bazı siyasiler seçim vaatlerinde bu sisteme geçileceğini bile söylediler. Ama her nedense bu güne kadar bu konuda hiç bir adım atılamadı.
Önce bu sisteme neden gerek olduğunu anlatalım; sonrada faydalarını sayalım.
Bilindiği gibi, halen TTK'da her vardiya 8 saatlik olmak üzere günde 3 vardiya çalışma sistemi uygulanmaktadır. Ama yürürlükteki mevzuat ve toplu iş sözleşmesine göre, işçinin yolda geçen zamanı çalışma saatinden sayılmakta olduğundan, bu 8 saatlik vardiyanın tamamında fiilen üretim yapılamamaktadır.
Bunu biraz daha açayım: Örneğin, 08.00-16.00 vardiyasında çalışan bir işçi, saat 08.00'de kuyu başına gelmektedir. Asansörden inmek için sıra beklemek ve indikten sonra iş yerine yürüyerek gitmek ortalama bir saati bulmaktadır. Vardiya sonunda da iş yerini terk edip kuyu dibine gelmesi ve dışarıya çıkması da yine en az ortalama bir saati bulmaktadır.Tabii bu iyi çalışan bir işçi için geçerlidir. İşyerine geç gitmeyi ve oradan erken ayrılmayı alışkanlık haline getirenleri burada hesaba katmıyorum!
Gördüğünüz gibi, 8 saatlik bir vardiyada aslında fiili çalışma suresi 6 saattir, ve en az 2 saat üretime ara verilmektedir. Boş geçen bu zaman iyimser bir hesapla üç vardiyada toplam 6 saati bulmaktadır. Halbuki bu arada ocaklardaki kurulu düzen hazır vaziyette beklemektedir. Üretim yapılamayan bu boş zamanlarda tüm makina ekipman ve tesisler atıl durmakta, buna mukabil anormal derecede enerji harcayan devasa kompresörler ve pervaneler ise sürekli çalışmaktadır.
Eğer 4 vardiya sistemine geçilirse; işçi yine 8 saat çalışıyor kabul edilecek ama fiilen (şimdi olduğu gibi) 6 saat çalışacaktır. Bu şekilde, ocaklarda günde 18 saat yerine 24 saat üretim yapılabilecektir.
Bu sistemde, işçi bizzat iş yerinde olmak üzere, bir önceki vardiyada çalışan arkadaşından işi teslim alacak; ve bir sonraki vardiyada çalışan arkadaşına da yine iş yerinde teslim edecektir.Yani bir nevi iş yerinde kazma kürek teslimi yapılacaktır.
Bu sistemin Kurum'a ne faydası olacaktır? Şunlar sayılabilir:
1-Kurum hiçbir yeni yatırım yapmadan bir vardiya daha üretim yapacağından; üretimi 1/3 oranında artacaktır.
2-Ocaklardaki tüm kurulu sistem zaten çalışır durumda olduğundan; üretim maliyetlerine işçilik giderlerinin dışında önemli bir girdi eklenmeyecektir. Yani toplamda kömür üretim maliyeti aşağı çekilecektir.
3-İşçi işi bizzat iş yerinde (tıpkı askerdeki nöbetçiler gibi) devir teslim yapacağından; işçinin işe geç gitmesi veya iş yerinden erken ayrılması gibi sakıncalar ortadan kalkacaktır. Yani bir nevi otokontrol sistemi oluşacaktır. Böylece, halen efektif çalışma saatleri vardiyada ortalama 4 saate kadar düşmüş olan işçilerin bu suretle fiili çalışma saatleri de artacaktır. Bu da üretimi artıran diğer bir faktör olacaktır. Şimdi de gelelim bu sistemin Zonguldak için olan faydasına! Tabii ki öncelikle Zonguldak'ın bindiği dal olan TTK'nın bu sayede güçlenmesinin bu şehre sayısız faydası olacaktır. Ama asıl faydası artan işçi sayısı ile ilgilidir. Zira, TTK bir vardiya daha işçi alacaktır. Örneğin, şu anda Kurum'da çalışan yeraltı işçisi sayısı 7.500 ise, Kurum 2.500 işçi daha alacak demektir.
Dolayısıyla:
1-Zonguldak'taki işsizlik sorununun çözümüne katkı sağlanacaktır.
2-Zonguldak'tan dışarıya göçün önlenmesine çare olabilecektir.
3-İstihdam edilen bu 2.500 işçinin alacağı maaşların Zonguldak ekonomisine çok önemli katkısı olacaktır. TTK büyüyüp işçi sayısını artırdığında bu katkı daha da büyüyecektir.
Yukarıda gerekliliğini ve faydalarını vurgulamaya çalıştığım 4 vardiya çalışma sisteminin hayata geçirilmesi konusunun üzerinde çalışılmasını önemle öneriyorum. Bu sistem modern madencilik yapan ülkelerde halen başarı ile uygulanmaktadır. Yani benim icat ettiğim bir sistem değildir! Zonguldak halkı her zamanki gibi ilgisiz ve tepkisiz olmayı bırakıp; bunu bir proje haline getirerek karar alma mekanizmaları üzerinde baskı kurmalıdır. Unutulmamalıdır ki haklı ve akılcı projeler eninde sonunda kabul ettirilebilir!
